انحراف بینی: علائم و درمان کجی تیغه بینی با عمل جراحی سپتوپلاستی | انحراف تیغه بینی، بینی کج یا سایر ناهنجاری‌های تیغه بینی، دیواره‌ای است که بینی را از وسط به دو قسمت مساوی تقسیم می‌کند. تیغه بینی از دو قسمت غضروفی (نزدیک نوک بینی) و استخوانی (نزدیک پیشانی) تشکیل‌شده است.
تیغه بینی دیوارک مرکزی در بینی است که از استخوان و یک ماده ارتجاعی (به نام غضروف) که دو حفره بینی را از یکدیگر جدا می‌کند، ساخته‌شده است. تیغه بینی در معدودی از موارد کاملاً در وسط قرارگرفته است، اما در بسیاری از افراد مستقیم و نسبتاً در مرکز قرار دارد. بااین‌حال، در برخی از افراد تیغه بینی خم‌شده و یا دارای انحنا می‌باشد. این عارضه میتواند بسیار خفیف یا در برخی موارد، چنان شدید باشد که یک حفره بینی به‌طور کامل مسدود شده باشد.
برای درمان این بیماری از عمل جراحی انحراف بینی استفاده می‌شود که در آن پزشک برش‌های کوچکی در قسمتهای دارای انحراف ایجاد می‌کند و غضروف یا استخوان تیغه بینی را اصلاح یا بر می‌دارد. برخلاف تصور مردم، جراحی انحراف بینی تغییری در ظاهر بیمار ایجاد نمی‌کند.
علت انحراف تیغه بینی
انحراف بینی میتواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- فشرده شدن ناحیه بینی و یا نوعی از تروما در هنگام زایمان.
- یک صفت طبیعی خانوادگی و یا
- شرایط ژنتیکی: مانند سندرم اهلر-دانلوس، هموسیستینوری و سندرم مارفان.
- آسیب به ناحیه بینی در صورت.
انواع انحراف بینی
به‌طورکلی دو نوع اصلی از انحراف بینی وجود دارد.
- نوع اول انحراف به این دلیل رخ می‌دهد که انتهای پایینی تیغه بینی جابجا می‌شود، بدین معنا که از ضمیمه خود در پایین بینی جدا شده و به یک سمت هل داده می‌شود و یکی از حفره‌های بینی را تنگ‌تر می‌سازد.
- نوع دیگر انحراف به این دلیل اتفاق می‌افتد که تیغه بینی به فرم کمانی یا s تغییر شکل پیدا می‌کند. این عارضه میتواند موجب انسداد نسبی یا کامل هر دو حفره بینی شود.
علائم انحراف تیغه بینی
همان‌طور که در بالا ذکر شد، انحراف تیغه بینی میتواند موجب انسداد یک یا هر دو حفره بینی شود که با مصرف داروهای ضد احتقان به‌طور کامل درمان انحراف بینی انجام نمی‌شود و ممکن است نیاز به عمل جراحی انحراف بینی باشد. ازآنجاکه انحراف تیغه بینی میتواند مانع از ترشح نزله از سینوس شود، میتواند علت عفونت‌های سینوسی عودکننده باشد. هنگامی‌که نزله در سینوس تشکیل می‌شود، پس‌ازآن عفونت ایجاد می‌شود. به همین دلیل، انحراف تیغه بینی میتواند علت عفونت مکرر گوش و یا چسبندگی گوش باشد، چراکه ترشح مخاط از گوش میانی میتواند دچار وقفه شود.
دیگر علائم رایج انحراف تیغه بینی و کجی بینی عبارت‌اند از:
- احتقان بینی: این علامت معمولاً مزمن است و در بیشتر موارد در یکی از حفره‌های بینی رخ می‌دهد.
- ایجاد مشکل در تنفس.
- خون‌دماغ مکرر غیرقابل توضیح،
- درد صورت در ناحیه بینی،
- سردرد
- ترشحات پشت بینی
- تنفس صدادار و خروپف در هنگام خواب: هنگامی‌که درمان نشود، میتواند به آپنه خواب منجر شود.
تشخیص انحراف تیغه بینی
پس از بررسی علائم انحراف بینی ، پزشک در مورد سابقه جراحت در بینی و یا جراحی بینی، شکستگی دماغ، از شما سؤال می‌کند. سپس نگاهی به جایگاه تیغه بینی شما می‌اندازد. پزشک از یک چراغ و یک اسپکولوم بینی (ابزاری که به‌آرامی حفره‌های بینی شمارا باز می‌کند) برای بررسی سطح داخلی حفره‌های بینی استفاده می‌کند. بافت‌های پوشش داخلی بینی ممکن است با استفاده از اسپری بینی آفرین و یا نئوسینفرین به‌طور موقت منقبض شده تا تیغه بینی با نمای واضح تری مشاهده شود. گاهی اوقات یک اسکوپ فیبراپتیک در بینی قرار داده خواهد شد تا امکان بررسی مستقیم تیغه خلفی بینی فراهم شود. در اغلب موارد، شما به آزمایش خاصی نیاز ندارید.
اگر انحراف تیغه بینی شما، منجر به خونریزی شدید بینی، عفونت‌های مکرر سینوس و یا دیگر مشکلات قابل‌توجه شود، پزشک عمومی شمارا برای درمان به متخصص گوش و حلق و بینی و یا جراح پلاستیک ارجاع می‌دهد.
فرآیند درمان چگونه است؟
اشکال خفیف انحراف تیغه بینی نیازی به درمان ندارند، به‌جز درمان علائم گاه‌به‌گاه مانند سینوزیت یا احتقان بینی با آنتی‌بیوتیک و ضد احتقان. بااین‌حال بهتر است از داروهای ضداحتقان برای یک دوره زمانی طولانی بدون مشاوره پزشک استفاده نکنید، زیرا استفاده ناصحیح به عارضه برگشت‌پذیری منتهی شود که در آن علائم ممکن است دوباره عود کرده و بدتر از قبل شوند.
زمانی که انحراف شدیدتر باشد و به مشکلات قابل‌توجه منتهی شود، برای درمان انحراف بینی و اصلاح بدشکلی بینی جراحی موردنیاز است.
مراقبت‌های قبل از عمل انحراف بینی
دو هفته قبل از جراحی
باید دو هفته قبل از جراحی مصرف همه داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAIDs) از قبیل محصولاتی که حاوی آسپرین، ایبوپروفن، ادویل، موترین، ناپروکسن، و سایر انواع داروها هستند را قطع کنید. زیرا این داروها ریسک بروز خونریزی را افزایش می‌دهند. همچنین قطع کردن همه داروهای هومئوپاتیک از قبیل جین سینگ یا جینکو بیلوبا ضروری است زیرا این داروها نیز می‌توانند باعث افزایش سطح خونریزی شوند.
یک شب قبل از جراحی
به مدت ۸ ساعت قبل از جراحی از مصرف غذاهای جامد که حاوی شیر، خامه و غیر هستند خودداری کنید. به طور طبیعی این امر بدین معنا است که باید از ساعت ۱۲ شب به بعد چیزی خورده نشود. میتوانید تا ۴ ساعت قبل از جراحی از مقادیر کمی مایعات رقیق از قبیل چای، آب یا قهوه بدون شیر یا خامه استفاده کنید.
انواع عمل جراحی انحراف بینی
روش‌های جراحی انحراف بینی عبارت‌اند از:
- برداشت زیرمخاطی که انسداد را کاهش می‌دهد.
- رینوپلاستی که بدشکلی کالبدشناختی بینی را اصلاح می‌کند.
- سپتوپلاستی که انسداد بینی را کاهش داده و نمای آن را بهبود می‌بخشد.
- داروها برای ناراحتی خفیف، استفاده از داروهای بدون نسخه نظیر ضداحتقانها برای کاهش ترشحات بینی ممکن است کافی باشد. آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله با عفونت، در صورت لزوم تجویز می‌شود.
سپتوپلاستی
به‌منظور صاف کردن بینی، یک عمل انحراف بینی اصلاحی به نام سپتوپلاستی انجام می‌شود. سپتوپلاستی زمانی انجام می‌شود که دارو و درمان‌های دیگر پاسخگو نباشند. هدف از انجام این عمل تنفس راحت‌تر، کاهش خروپف و یا بهبود عملکرد سینوس است. این جراحی معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌گیرد. در اکثر موارد این جراحی کمتر از شصت دقیقه طول می‌کشد و به‌طورمعمول به بیهوشی عمومی نیاز دارد. معمولاً پس از یک ساعت به خانه برمی‌گردید.
در این جراحی نیز همانند سایر عمل‌های جراحی تجربه و مهارت پزشک اهمیت بسیار بالایی در نتیجه جراحی دارد. دکتر جعفری پور و دستیارانش دارای تجربه و تخصص کافی در زمینه انواع جراحی‌های زیبایی و اصلاحی از قبیل سپتوپلاستی هستند. دکتر جعفری پور در جلسه مشاوره به بررسی وضعیت بینی شما می‌پردازد تا از مناسب بودن این روش برای شما اطمینان حاصل کند سپس اطلاعات لازم را در این خصوص در اختیار شما قرار می‌دهد. شما میتوانید سوالات خود را در خصوص شرایط خاص جراحی از قبیل دوران بهبود، فاکتورهای خطر و هزینه کلی جراحی از او بپرسید تا به جواب قطعی برسید.
سپتورینوپلاستی
اگر جراحی زیبایی بینی نیاز باشد، میتواند در ترکیب با رینوپلاستی انجام شود- که در این حالت سپتورینوپلاستی نامیده می‌شود.
در سپتوپلاستی، بخش زیادی از تیغه بینی برداشته نمی‌شود و پزشک سعی می‌کند که پس از صاف کردن تیغه بینی آن را سر جای خود در قسمت وسط بازگرداند. گاهی اوقات تیغه بینی پس از عمل، با آتل‌هایی که در داخل حفره‌های بینی قرار داده می‌شود، سر جای خود بازمی‌گردد. گاهی اوقات به بیماران توصیه می‌شود که به مدت یک یا دو هفته از اصابت ضربه به بینی پیشگیری کنند تا جایگاه تیغه بینی به‌درستی اصلاح شود.
جراحی شاخک بینی
جراحی شاخک بینی یا تربینوپلاستی، ممکن است در مواردی که دارو و اجتناب از مواد آلرژی‌زا انجام تنفس را بهبود نمی‌بخشد، ضروری باشد. اندازه شاخک بینی با جابجایی استخوان بزرگ جانبی و جمع‌کردن مخاط کاهش می‌یابد. تنفس معمولاً 1 هفته پس از جراحی بهبود پیداکرده و روند بهبودی تا یک سال یا بیشتر ادامه می‌یابد. تربینوپلاستی و سپتوپلاستی میتواند با عمل جراحی سینوس و همچنین با جراحی زیبایی بینی (جراحی تغییر شکل بینی) ترکیب شود.
تراش زیر پرده مخاطی(SMR)
این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و شامل جدا کردن پوشش بینی از تیغه و برداشتن غضروف و استخوان از ناحیه دارای انحراف است. سپس پوشش مجدداً سر جای خود قرار داده می‌شود. بینی به‌آرامی برای 24 ساعت پانسمان می‌شود تا جایگاه صحیح آن حفظ شود و معمولاً بیمار مجاز است پس از یک یا دو روز به خانه بازگردد.
نکات حائز اهمیت پس از جراحی رینوپلاستی/ سپتوپلاستی
باید نکات و مراقبت‌های بعد از عمل بینی را با دقت مطالعه کنید و از آنها پیروی نمایید. موارد زیر می‌توانند به خوبی به سوالات شما در خصوص مراقبت‌های بعد از جراحی پاسخ دهند.
فعالیت جسمانی در هفته اول پس از جراحی
- یک هفته پس از جراحی سطح فعالیت جسمانی خود را محدود کنید. میتوانید در این دوران در اطراف منزل به آرامی قدم بزنید اما باید از خم شدن به سمت جلو یا برداشتن اجسام سنگین خودداری کنید.
- در صورتی که به بدن خود فشار بیاورید دچار خونریزی خواهید شد.
- هنگامی که قصد دارید استراحت کنید یا بخوابید باید دو یا سه عدد بالش را زیر سر خود بگذارید تا سر شما بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد و سعی کنید از چرخیدن به طرفین خودداری کنید.
- باید یک هفته پس از جراحی هر سه تا چهار ساعت یک بار از اسپری ضدعفونی کننده بینی استفاده کنید. این اسپری با مرطوب نگهداشتن غشای داخلی بینی به بهبود آن کمک خواهد کرد. در این دوران از فین کردن شدید خودداری کنید زیرا این کار فقط باعث تشدید التهاب بافت‌های در حال بهبود خواهد شد. اگر مجبور هستید بینی خود را تمیز کنید باید این کار را با دهان باز انجام دهید.
- میتوانید پس از جراحی در صورت تمایل به حمام بروید و دوش بگیرید اما باید به مدت دو هفته پس از جراحی از شنا کردن خودداری کنید.
- از سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در اماکنی که دیگران سیگار می‌کشند خودداری کنید زیرا این امر باعث افزایش التهاب بافت بینی و کند شدن فرآیند بهبود خواهد شد.
- اگر شما در جراحی رینوپلاستی قرار گرفته‌اید باید از استفاده از عینک و قرارداد دادن آن روی تیغه بینی خود اجتناب کنید و به مدت ۶ هفته از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب خودداری نمایید.
فعالیت جسمانی یک هفته پس از جراحی
شما میتوانید یک هفته پس از جراحی به طور طبیعی فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. میتوانید دو هفته پس از جراحی به شروع فعالیت‌های جسمانی سنگین و فعالیت ورزشی خود بپردازید. به آرامی شروع به ورزش کردن نمایید و کاملا احتیاط کنید. میتوانید یک ماه پس از جراحی به استخر بروید و شنا کنید.
درد و ورم و کبودی
- اکثر بیماران پس از جراحی سپتوپلاستی درد بسیار کمی را احساس می‌کنند. ممکن است تا چند ساعت پس از جراحی درد و سوزش خفیفی را در بینی خود احساس کنید. پس از آنکه درد بینی شما کاهش یافت با گرفتگی و کیپ شدن بینی خود مواجه می‌شوید که باعث ناراحتی شما می‌شود. مصرف داروهای مسکن یا تیلنون میتواند به کاهش و کنترل درد و ناراحتی ناشی از جراحی کمک کند.
- بروز تورم و کبودی بینی کاملا طبیعی است و شما شاهد کیپ شدگی یا قرمزی بینی خود خواهید بود.
خونریزی از بینی
به احتمال زیاد تا ۲۴ ساعت پس از جراحی با ترشحات قرمز یا صورتی از بینی خود مواجه خواهید شد که باید به تدریج تا دو روز پس از جراحی قطع شود.
برای جلوگیری از بروز خونریزی بینی باید به پشت دراز بکشید و دو تا سه عدد بالش را زیر سر خود قرار دهید تا سر شما بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد. قرار دادن کمپرس یخ روی چشم میتواند بسیار سودمند باشد. در صورتی که خونریزی بینی همچنان ادامه داشته باشد باید با پزشک خود تماس بگیرید. از پاک کردن بینی خود با دستمال کاغذی خودداری کنید.
عفونت بینی
پس از جراحی سپتوپلاستی بینی عفونت بسیار نادر است. در صورتی که دمای بدن بیش از ۱۰۰ درجه فارنهایت باشد و دچار درد شدید یا قرمزی و التهاب بخش خارجی بینی شدید باید بدانید که با علائم عفونت مواجه شده‌اید و باید به پزشک خود مراجعه کنید.
مراجعه به پزشک پس از جراحی
- در صورتی که پزشک در دوران بهبود به بینی شما چسب زده باشد یک روز پس از عمل در مطب خود اقدام به برداشتن آن خواهد کرد. پزشک از شما می‌خواهد که سه تا چهار روز پس از جراحی مجدداً به مطب مراجعه کنید. در این زمان پزشک لخته و پوسته ایجاد شده درون بینی را خارج می‌کند تا فرایند بهبود تسریع شود و شما بتوانید به راحتی نفس بکشید. به طور کلی تا ۳ هفته پس از جراحی باید دو تا سه بار به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را به طور کامل ارزیابی کند.
- تقریباً تا یک ماه پس از جراحی تورم قسمت داخلی حفره بینی کاهش می‌یابد. به طور کلی تا زمانی که تورم بینی به طور کامل از بین نرفته است نتایج مورد انتظار دیده نخواهد شد.
- در صورتی که پزشک برای جراحی زیبایی بینی از اسپلینت مخصوص روی بینی استفاده کرده باشد پس از سپری شدن زمان مورد نظر اقدام به برداشتن آن خواهد کرد.
هزینه عمل انحراف بینی چقدر است؟
اکثر بیماران در خصوص هزینه عمل انحراف بینی سوال دارند. پاسخ این سوال به عوامل متعددی از قبیل شرایط دقیق جراحی بستگی دارد. در بخش زیر به عواملی که بر هزینه نهایی تاثیر می‌گذارند اشاره می‌کنیم:
- شدت انحراف تیغه بینی
- تعداد جلسات مورد نیاز برای مراجعه به پزشک
- نیاز به انجام عکسبرداری از قبیل سی تی اسکن
- تجهیزات پزشکی
- داروهای تجویز شده
- زمان لازم برای جراحی
در مواردی که به لحاظ پزشکی انجام جراحی انحراف بینی ضروری باشد معمولا بیمه بخش زیادی از هزینه عمل را تقبل خواهد کرد اما بهتر است قبل از اقدام برای جراحی در این خصوص کاملاً تحقیق کنید تا بتوانید به نتیجه نهایی برسید. به طور کلی هزینه انجام جراحی‌های زیبایی از قبیل جراحی زیبایی بینی شامل پوشش بیمه نیست و بیمارستان هزینه جداگانه برای آن درخواست خواهد کرد. شما میتوانید در جلسه مشاور اطلاعات کافی و ضروری را در خصوص هزینه جراحی سپتوپلاستی و پوشش بیمه به دست بیاورید.
سوالات متداول درباره عمل انحراف بینی
معمولا چه مدت پس از جراحی سپتوپلاستی بیمار میتواند به محل کار خود برگردد؟
اگر فعالیت شغلی شما به نحوی است که نیازی به انجام فعالیت جسمانی شدید ندارد باید بتوانید یک هفته پس از جراحی به محل کار خود برگردید. اما اگر شغل شما با فعالیت جسمانی شدید همراه است باید حداقل یک هفته از محل کار خود مرخصی بگیرید و در منزل استراحت کنید.
پس از جراحی سپتوپلاستی چگونه باید بینی خود را تمیز کرد؟
پس از جراحی سپتوپلاستی باید با دقت و با استفاده از گوش پاک کن پنبه‌ای و محلول پروکسید در صورت لزوم روزی سه بار بینی خود را تمیز کنید. فورا پس از تمیز کردن بینی از مقدار کمی وازلین یا پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید تا از خشک شدن بینی شما جلوگیری شود. به طور کلی حداقل به مدت دو هفته مسیر بینی شما علت تورم بسته خواهد شد به همین دلیل استفاده از دستگاه بخور در هنگام خواب به شما برای تنفس راحت از طریق دهان کمک خواهد کرد.
بهترین زمان برای عمل انحراف بینی در چه سنی است؟
اگر کودک شما به انحراف تیغه بینی دچار باشد، پزشک ممکن است جراحی را تا زمان رشد کامل بینی به تأخیر بیندازد. در اغلب موارد، این رشد تا سن 15 یا 16سالگی صورت می‌گیرد. پسران معمولاً باید نسبت به دختران مدت‌زمان بیشتری منتظر بمانند، زیرا روند رشد آنها اندکی دیرتر پایان می‌یابد. جراحی بینی و بارداری نیز توصیه نمی‌شود و بهتر است تا زمان تولد نوزاد صبر کنید.
آیا می‌توان از انحراف بینی پیشگیری کرد؟
شما میتوانید با اجتناب از آسیب به بینی خود، به پیشگیری از انحراف تیغه بینی کمک کنید. برای این کار، در هنگام رانندگی از کمربند ایمنی و محافظ شانه استفاده کنید و در طول انجام ورزش‌های تماسی مانند فوتبال یا کاراته از کلاه یا محافظ صورت مناسب استفاده نمایید.